Το Πάσχα ήρτασιν οι φίλοι μου που την Πορτογαλία για επίσκεψη. Επερασαμεν πολλά ωραία, εδείξαμεν τους τα όμορφα της Κύπρου μας (έχουμεν τζιαι πουτζείνα), ήταν τζιαι η εποχή ιδανική γιατί εν έκαμνε ακόμα ζέστες, είχα κάμει το πρώτο μου μπάνιο στη θάλασσα τον Απρίλη, ήταν λλίο κρύο τζιαι έβρεshε αλλά άξιζε τον κόπο.
Ένα που τα (πολλά) δώρα που μας έφεραν ήταν, φυσικά, μπακαλιάρος παστός. Ή, με πορτογαλέζικη προφορά, μπακαλιάου σαλγκάδου. Ο παστός μπακαλιάρος παλιά ήταν το φαΐ του φτωχού του πορτογάλου, το κρέας του σαν να λέμεν. Εμπορούσαν να το μεταφέρουν μέχρι τζιαι σε πόλεις που δεν ήταν κοντά στη θάλασσα, χάρη στη συντήρηση με το άλας τζιαι τούτος εν ένας που τους λόγους για τους οποίους έγινε τόσο δημοφιλής. Η συντήρηση άλλωστε επροέκυψεν ως ανάγκη. Όταν εφεύκαν οι αντράες να παν στο ψάρεμα του μπακαλιάρου εν τζιαι εγυρίζαν πίσω το ίδιο βράδυ. Μπορεί να εκάμναν εφτομάδες ή τζιαι μήνες στη θάλασσα ώσπου να γυρίσουν πίσω. Άρα τον μπακαλιάρο που επιάνασιν έπρεπε να τον διατηρήσουν με κάποιο τρόπο.
Φυσικά, με την έλευση της τεχνολογίας ούλλα αλλάξασιν.Τα πλοία εγίναν μοντέρνα, με τεράστια αμπάρια για να ψύχεται μέσα ο μπακαλιάρος - παίρνουν πολλά στα σοβαρά τον μπακαλιάρο τους οι Πορτογάλοι, τούτα έμαθα τα τζιαι που τους ντόπιους τζιαι που μιαν επίσκεψη σε πλοίο-μουσείο. Εξάλλου, οι θάλασσες αρκέψαν τζιαι στερεύκουν που μπακαλιάρους (οι οικολόγοι προειδοποίησαν προ πολλού για τους κινδύνους της υπεραλίευσης, όμως εν τους ακούει κανένας) τζιαι πλέον ο πορτογαλέζικος μπακαλιάρος είναι εισαγόμενος που χώρες του Βορρά όπως Νορβηγία τζιαι Ισλανδία. Όμως ο τρόπος διατήρησης του μπακαλιάρου με το άλας έμεινεν τους τους Πορτογάλους τζιαι ακόμα τζιαι σήμερα θεωρείται must για κάθε σπίτι. Εν νοείται να περάσει μήνας τζιαι να μεν κάμουν τζιαι κανένα πιάτο με μπακαλιάρο. Έχουν τόσες συνταγές για μπακαλιάρο, όσες μπορεί να έχουμε εμείς για κιμά τζιαι κοτόπουλο μαζί. Το δε παραδοσιακό φαγητό των Χριστουγέννων δεν είναι άλλο από -ναι, το μάντεψες, έξυπνε αναγνώστα- μπακαλιάρο. Τζιαι μάλιστα με τον πιο απλό τρόπο μαγειρεμένο, απλώς ψητό με λίγα λαχανικά. Η νεολαία βέβαια (οι νέοι μάνα μου σήμερα...) δεν ενθουσιάζεται και τόσο με την όλη ιδέα του μπακαλιάρου όσο οι παλαιότεροι, αλλά παρόλ'αυτά δεν υπάρχει ταβέρνα ή εστιατόριο στην Πορτογαλία που να μην διαθέτει στο μενού τουλάχιστον δύο πιάτα μπακαλιάρου καθημερινώς. Ακόμα τζιαι σε φοιτητική καντίνα να φάεις, θα βρεις τζιαι επιλογή μπακαλιάρου αρκετά συχνά (αλλά όι με τόσες αξιώσεις, φυσικά).
Για να μαγειρέψεις τον μπακαλιάρο πρέπει να τον ξαλμυρίσεις πρώτα. Τούτο είναι μια διαδικασία που κρατά δύο-τρεις μέρες, άρα φρόντισε να οπλιστείς με υπομονή. Απλώς βάλλεις το ψάρι σε ένα δοχείο με νερό να το καλύπτει (και εκτός ψυγείου γίνεται, αλλά σε δροσερό μέρος) και του αλλάζεις νερό 2-3 φορές την ημέρα, για 2-3 ημέρες. Άμαν τον ξαλμυρίσεις τζιαι μετά, μπορείς να τον καταψύξεις σε κομμάθκια. Διατηρείται μια χαρά για 5-6 περίπου μήνες. Μετά δεν είναι ότι θα χαλάσει, αλλά ίσως να χάσει κάπως από τη γεύση και τη σύσταση του.
Τη συνταγή που ακολουθεί έμαθα την με μια κυρία Πορτογαλέζα ετών 80 (τότε, σήμερα 82 και ακόμα αππάρα, φτου της καλή της ώρα τζιαμαί που είναι), τη Μιμί, όπως την φωνάζει χαϊδευτικά όλη η οικογένεια. Τωρά που ήθελα να την κάμω δακάτω, έστειλε μου τη συνταγή η κόρη της τζιαι σας την παραθέτω πρώτα (σχεδόν) αυτούσια στα πορτογαλικά τζιαι μετά στα κυπριακά, με επεξηγήσεις στις φωτογραφίες. Η λέξη "bolos" προέρχεται από την ελληνική λέξη "βώλος" και σημαίνει "ζύμη σε μορφή μπάλας". Η λέξη όμως χρησιμποιείται και για να αναφερθεί κανείς γενικά σε γλυκά, κυρίως του ζαχαροπλαστείου, π.χ. τάρτες, σοκολατίνες, πολλά γλυκά με αβγά (άλλη πονεμένη ιστορία τζιαι τούτη, κάθε γωνιά τζιαι ένα ζαχαροπλαστείο στην Πορτογαλία, κάθε γλυκό τζιαι δώδεκα αφκά μέσα). Τούτη η συνταγή θεωρείται για ορεκτικό κυρίως στη Βραζιλία, ιδανικό για τσίμπημα σε πάρτυ, ας πούμε. Στην Πορτογαλία, όμως, τρώεται τζιαι ως κυρίως, με τα κατάλληλα συνοδευτικά βεβαίως-βεβαίως. Δε τζιαι παρακάτω.
Aproveitem!
Ingredientes:
Para 4 a 6 pessoas
• 250 g de bacalhau demolhado ;
• 200 g de batatas ;
• 1 colher de sopa de salsa picada ;
• 3 a 4 ovos ;
• óleo para fritar
Confecção:
Cozem-se as batatas com casca, descascam-se e reduzem-se a puré. Coze-se o bacalhau, escorre-se, limpa-se de peles e de espinhas e esfrega-se muito bem num pano limpo e grosso, até ficar completamente desfeito em fios.
Numa tigela, junta-se o puré de batata, o bacalhau e a salsa picada finamente. Incorporam-se os ovos inteiros, um a um, ligando intimamente a massa até esta apresentar uma consistência ideal. (A quantidade dos ovos depende muito do tamanho destes e da qualidade da batata.)
Moldam-se os pastéis com a ajuda de duas colheres de sopa e fritam-se em óleo abundante e bem quente.
São óptimos acompanhados com:
- arroz de tomate bastante líquido (1 cháv de arroz para 2,5 de água), polvilhado com salsa picada.
- saladas
- salada de feijão frade
- sem mais nada. Só com os dentinhos e as azeitonas do teu padre e o pão da tua mãe.
Συστατικά:
250 γρ. ψίχα μπακαλιάρου
200 γρ. πατάτες
1 κουταλιά της σούπας μαϊτανό ψιλοκομμένο (ή και περισσότερο, αν σας αρέσει)
3 ή 4 αβγά
λάδι για τηγάνισμα (αραβοσιτέλαιο μια χαρά κάνει)
Βράζεις τις πατάτες με τη φλούδα τους. Μόλις μαλακώσουν, τις ξεφλουδίζεις και τις πιέζεις να γίνουν πουρέ (γίνε πουρές, γίνε πουρές). Ψήνεις το μπακαλιάρο (μπορείς να τον ψήσεις και μαζί με τις πατάτες), περίπου κανένα 20λεπτο-μισάωρο. Καθαρίζεις τον μπακαλιάρο που τις πέτσες τζιαι τα κόκκαλα (τα αγκάθκια, όπως τα λαλούν οι Πορτογάλοι) τζιαι βάλλεις τον σε μια πετσέτα καθαρή. Κλείεις τον μες την πετσέτα τζιαι τρίφεις ώσπου να πέσει το κρέας του. Η μάμα μου ήβρε μιαν άλλη λύση πιο σωτήρια για τις πετσέτες της κουζίνας σου. Πιάσε ένα τούλι (πουτζείνα που ήταν τυλιμένο το λουκούμι που έπιασες που το γάμο που επήες στον τρίκκη) τζιαι τύλιξε τον μπακαλιάρο. Τύλιξε τον μετά τζιαι με απορροφητικό χαρτί κουζίνας. Τρίψε τζιαι το ίδιο αποτέλεσμα θα έσιεις. Μόνο φρόντισε το χαρτί κουζίνας να μην είναι από τα Λιντλ γιατί θα φάεις τζιαι χαρτί μαζί με τον μπακαλιάρο σου. Τελοσπάντων, την ψίχα του ψαρκού πρέπει μετά να την λύσεις τέλεια, να την κάμεις λωρίδες-λωρίδες.
Σε μια κούππα (λεκάνη, καλαμαριστί) βάλε μαζί τις πατάτες, το ψάρι τζιαι τέλος τζιαι το μαϊτανό. Πρόσθεσε τα αφκά έναν έναν. Δούλεψε το μείγμα μέ τα shέρκα σου ώσπου να γίνει ομοιογενές.
Η ποσότητα των αφκών εξαρτάται που την ποιότητα της πατάτας. Εγώ έβαλα τρία αφκα καθότι η κυπριακή πατάτα είναι δε μπεστ οβ δε μπεστ εντ φακ δε ρεστ τζιαι δένει τέλεια τον κάθε κιοφτέ, ντάξει;
Με τη βοήθεια δυο κουταλιών σούπας πλάθεις τους κιοφτέδες
τζιαι σύρνεις τους μέσα σε τηγάνι με καυτό λάδι.
Το λάδι πρέπει να παραμένει ζεστό καθ'όλη τη διάρκεια του τηγανίσματος. Τον αφρό που θα εμφανιστεί να τον αφαιρείς.
Εν πολλά καλοί άμαν τους συνοδέψεις με:
-ρύζι τομάτας (βασικά τσιγαρίζεις λλίο κρεμμυδάκι τζιαι μετά προσθέτεις το ρύζι, την τομάτα, τζιαι το νερό/ζωμό. Βάλλεις τζιαι κάμποσο μαϊτανό πουπάνω. Το ρύζι πρέπει να έσιει την υφή του ριζότο, αντιστοιχούν 2,5 ποτήρια νερού για 1 ποτήρι ρύζι)
- σαλάτες
- Λουβί μαυρομάτικο
- τζιαι χωρίς τίποτε. Με ελιούες τσακιστές ή μαύρες τζιαι ψωμούι.
